Bilecik ili, Marmara Bölgesi'nin güney doğusunda; Marmara, Karadeniz, İç Anadolu ve Ege bölgelerinin kesim noktaları üzerinde yer alır. İlin bilinen en eski isimleri arasında Agrilion ve Belekoma vardır. Bilecik, Osmanlı İmparatorluğu'nun doğduğu topraklardadır. Her yıl Ertuğrul Gazi'yi Anma ve Söğüt Şenlikleri, Bilecik iline bağlı Söğüt'te yapılmaktadır. Bölgede zengin mermer ocakları mevcuttur. Sakarya Irmağı'nın etrafında kurulan ve göletleri ve derelerinin zenginliği ile tanınan yöre antik çağlardan günümüze tarihin izlerini taşır. Şehirdeki Şeyh Edebali Türbesi, tüm Türkiye'den ziyaretçi almaktadır. Bilecik ilindeki Kurtuluş Savaşı zamanındaki izler, Bilecik ilinin ilk yerleşim yeri olan Şeyh Edebali Türbesi'nin çevresinde halen görülebilir. Bunlara örnek olarak bir kısmı savaş sırasında yıkılmış olan minare gösterilebilir.

Tarihçe

Tarih öncesinde Bilecik
Bilecik'te ilk yerleşim tarihi Milattan Önce 3000 yılına dayanır. Milattan Önce Bilecik'te Tunç yapımı için Kalay çıkarıldığı bilinmektedir. Bilinen ilk isimleri Agrilion ve Belekoma'dır. Daha sonra Bilecik Bizans İmparatorluğu içine girmiştir. Doğu Roma döneminde Belekoma isimi ile bilinmekteydi. Bilecik o zaman kale-sur şehri idi.

Antik çağda Bilecik
Bu dönemde Bilecik Bitinya bölgesinin içinde yer alır.Burada M.Ö. 1950’lerde Trakya kavimlerinden Trakların kolu olan Thynler’ler bulunmaktadir.

Daha sonra ise;
MÖ 1550-1400 Mısırlılar
1400-1200 Hititler
1200-676 Frigler
676-595 Kimmerler
595-546 Lidyalılar
546-334 Persler
334-326 Makedonyalılar
326-297 Özgürlük dönemi
297-74 Bitinya Krallığı
74-395 Roma İmparatorluğu
395-1299 Bizans
673-678 Emevi
714-718 Abbasi

Bizans döneminde Bilecik
Roma İmparatorluğu Milattan sonra 395'de yıkılınca Bilecik, Bizans İmparatorluğu içinde kaldı.Bizans döneminde ise Belekoma kalesi inşa edilmiştir.Bizans dönemin de bazen Bilecik, Müslüman ülkelerin de eline geçmiştir.Bizans Döneminde Tekfurluk ile yönetiliyordu.

Selçuklular döneminde Bilecik
Kayıların bir bölümü Ertuğrul Bey liderliği ile batıya doğru gelerek Söğüt ilçesi ve çevresinde ikamet etmeye başlamışlardır. Kayıların Söğüt ve çevresine yerleşmeleri 1230’lu yıllar olarak bilinmektedir. 1231 yılında İznik İmparatoru Selçuklu sınırına saldırmaya tenezzül edince Büyük Selçuklular Sultanı I. Aleaddin Keykubat Bizans İmparatorluğuna karşı bir sefer düzenlemiş, Ertuğrul Bey ve beraberindekiler de bu sefere bir akıncı olarak katılmıştır. Selçuklu ve Bizans orduları arasında Sultanönü mevkiinde meydana gelen savaşın sonucunda Bizans ordusu yenilmiş, Karacadağ ve Söğüt alanları Büyük Selçuklu Devleti’nin eline geçmişti. I. Aleaddin Keykubat Belekoma Tekfurunu vergiye bağladı. Savaşta önemli katkıları olan Ertuğrul Bey’e Söğüt’ü sahibi olarak, Domaniç’i de yaylak arazi olarak verdi.
Osmanlı kaynaklarına göre Ertuğrul Bey 1281 yılında ölmüştür.
Ertuğrul Bey, Kayı Türklerinin önemli bir lideridir. Kayı boyu ise Osmanlı Devletinin kurucu bir kolu olmuştur. Söğüt'de bulunan bir 400 çadırlık uçbeyliğinden Osmanlı Devleti doğmuştur.

Osmanlılar döneminde Bilecik
Ertuğrul Bey'in vefat etmesinden sonra Kayıların başına Osman Gazi geçti. Osman Bey ve silah arkadaşlarının en önemli manevi destekçisi Şeyh Edebali idi.
Şeyh Edebali Kayı Boyunun Ahilik teşkilatının önderi idi. Ahilik; tarım dahil bütün zanaat dallarında halkı, çalışanları teşvik eden, çalışanlara her türlü yardım elini uzatan bir örgüt anlayışıdır. Şeyh Edebali o sıralar medresesinin de bulunduğu Eskişehir şehrinin sınırları içinde bulunan İtburnu Köyünde yaşıyordu. Daha sonra medresesini sıra ile Söğüt ve oradan da Bilecik’e taşımıştır.
Osman Bey 1286 yılında İnegöl civarlarında bulunan Hisarcık kalesini Bizanslılardan ele geçirdi. 1287 yılında İnegöl Tekfuru’nu Domaniç yakınlarındaki İkizce’de yenilgiya uğratmıştı.
Osman Bey ve silah arkadaşlarının Bizans Tekfurları ile olan mücadelerinini takip eden Anadolu Selçuklular Sultanı III. Alaeddin Keykubat büyük bir ordu ile Karacahisar önüne kadar geldi. Osman Bey ve beraberindekiler ile birleşerek Bizans İmparatorluğunun sahip olduğu bu kaleyi kuşattı. Kuşatma sürerken Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubat; Osman Bey’e bir sancak ve gümüş takımlı bir at göndererek Söğüt ve Eskişehir’i de içinde bulunduran bu sancağı Osman Bey’e verdi.1289 tarihinde Karacahisar’daki Rum kilisesini camiye çeviren Osman Bey ilk kez kendi adına hutbe okuttu.Bu olaylar Osmanlı Devleti’nin kuruluşunun temelleridir.
Bu tarihe kadar Bilecik henüz Osmanlılar tarafından fethedilmemişti. Bizanslılara ait bir kalekenti idi. Bilecik ve Yarhisar tekfurlarını vergiye bağlamıştı. Osman Bey 1299 yılında Belekoma kalesini ve peşinden Yarhisar kalesini Bizanslılardan ele geçirdi.Bilecik Osmanlı Beyliğine katılmış oldu.
Bilecik, Yıldırım Bayezid dönemine kadar Osmanlı egemenliğinde kalmış, lakin 1402 yılında Ankara meydan savaşında Bayezid’in Timur’a mağlup olması sonucunda 2 ay Timur’un devletinin hakimiyetine geçmiş ve Fetret Devrinden sonra Osmanlı sultanı Çelebi Mehmet tarafından geri alınmıştır.
Bilecik; Trakya ve Marmara bölgelerini İç, Güney ve Güneydoğu Anadolu bölgeleriyle Asya’ya bağlayan İstanbul-Bağdat Demiryolu yakınında kurulmuştur.Türklerin elinde değeri artmış ve Osman Gazi’nin fethettiği ilk önemli kale ve Şeyh Edebali Türbesi’nin buradadır.
Önceleri kale çevresinde yerleşik kent daha sonra Şeyh Edebali Türbesi, Orhan Gazi camii ve yakınındaki medreseye doğru büyümeye başlamıştır.Çukurluk alandan geniş bir alanda yerleşme başlamıştır

Kurtuluş Savaşı'nda Bilecik
İstiklal Savaşında TBMM hükümeti ile İstanbul hükümeti arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkları gidermek amacı ile İstanbul’daki Tevfik Paşa hükümeti adına İçişleri Bakanı Ahmet İzzet Paşa, Ankara Hükümeti ile bir görüşme yapmak istedi. Görüşmenin Bilecik İstasyonu binasında yapılması kararlaştırıldı.
TBMM hükümeti ile İstanbul hükümeti heyetleri 5 Aralık 1920 günü Bilecik İstasyon binasında bir araya geldiler. İstanbul Heyeti Ahmet İzzet Paşa, Salih Paşa,Tarım Bakanı Kazım Bey, Hukuk Danışmanı Münir Bey ve Hoca Fatih Efendi’den oluşmuştu. Ankara heyetine ise Mustafa Kemal Paşa başkanlık etmişti. Heyete İsmet İnönü'de katılmıştı. Bilecik görüşmelerinde olumlu ve somut bir sonuç elde edilememiştir.
Yunan Ordusu 6 Ocak 1921 günü Bursa ve Uşak dolaylarından saldırıya geçti. 8 Ocak 1921 Bilecik hattına kadar geldi. Böylece Bilecik işgal edilmiş oldu.

Cumhuriyet döneminde Bilecik
Bilecik Kurtuluş Savaşından çok büyük yaralar alarak çıkmış, savaşın getirdiği sosyal ve ekonomik çöküntü nedeniyle Cumhuriyet dönemine çok güçsüz başlamıştır.
Bilecik Halkı Kurtuluş Savaşına tüm varlığı ile katılmış, gerek kuvvayi milliye kuvvetlerine ve gerekse düzenli ordularımıza onbinlerce evladını çekinmeden şehit olması dileği ile vermiştir.1920’lerde 12.000 olduğu tahmin edilen şehir nüfusu, Kurtuluş savaşından sonra 4.000’e kadar inmiştir.
Savaştan önce Bilecik bölgenin en önemli ipek endüstrisi merkezine sahiptii. Şehirde çok sayıda ipekçilik tesisi ve ipek kadife üreten fabrikalar bulunuyordu fakat, Yunanlıların çıkardığı yangınlarda bu fabrika ve tesislerin tümü yandı.
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında ise Bilecik Merkezin nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Rumlar ve Ermeniler Lozan Mübadelesiyle Yunanistana gönderilmiş oradan gelen Müslüman Muhacirler ise Bileciğin çeşitli yerlerine yerleştirilmişlerdir.(Lozan Mübadelesi 1924-1928)

Nüfus
Bilecik ilinde nüfusun çoğunluğunu 1924-1928 yılları arasında Lozan Mübadelesiyle Selanik, Karacaova, Drama, Vodina, Tikveş ve diğer Rumeli sancaklarından gelen Muhacirler oluşturmaktadır.Bunun yanında Çerkesler, Abhazlar, Arnavutlar, Boşnaklar, Yörükler ve Manavlarda nüfusun geri kalanını oluşturur.Son yıllarda ise Bulgaristan ve Bosna-Hersekten gelen muhacirlerin bir kısmıda Bilecik'e yerleştirilmiş ve il sınırları içerisinde ikamet etmektedirler.

Coğrafi konumu
Bilecik Marmara Bölgesinin Güney Marmara Bölümünde yer alır.Karadeniz, İç Anadolu ve Ege ile Marmara Bölgelerinin tam kesim noktaları üzerindedir.Kısacası 4 bölgede de yer alır.Bilecik ; 39° ve 40° 31’ kuzey enlemleri ile 29° 43’ ve 30° 41’ doğu boylamları arasında bulunur. Doğu kesiminde Bolu ve Eskişehir güney kesiminde Kütahya, batı kesiminden Bursa, kuzey kesiminde ise Sakarya illeri ile komşu durumundadır.
Bilecik 4321 km²’lik alanı ile Türkiye Cumhuriyeti'nin küçük illerinden biridir. Alan sıralaması bakımından 65. sırada yer alır. Merkezi ilçenin yüzölçümü 844 km²’dir. Nüfus bakımındam da en az olan illerin başında gelir.


Yeryüzü şekilleri
Dağlar il topraklarının % 32’sine yakın bir bölümünü kaplar. Bu yükseltiler daha çok tepe görünümündedir.

İlin en yüksek noktası Bozüyük ilçesinde yer alan yükseltiler üzerindeki Kala Dağı’dır (1906 m)...

Diğer önemli yükseltiler ;
Yirce Dağı (1790 ),
Metristepe (1300 m),
Göldağı (1284 m),
Kızılcaviran (1250 m),
Osmaniye (1210 m),
Ahi Dağı (1100 m),
Abbaslık Dağı (1241 m),
Dokuz Öküz Tepesi (1150 m),
Ballıkaya (1050 m),
Kızıltepe (990 m),
Avdan Dağları (926 m),
Paşa Dağları (922 m),
Kurudağ (805 m)’dır.

Sakarya Irmağı boyunca uzanan çok geniş olmayan düzlükler şeklinde ovalar il topraklarının % 7’lik bir bölümünü kaplar.

Akarsular

Sakarya Nehri
Sakarya nehri Bilecik ilinden geçen başlıca akarsudur.Bu ırmağa dökülen çay ve dereler Bilecik'in öteki su kaynaklarıdır.
Sakarya, İnhisar ilçesi yakınlarında Bilecik topraklarına girer; kuzey-güney yönünde akarak ili doğu ve batı olmak üzere iki parçaya böler. Vezirhan’ın kuzeyinde Karasu Deresi, Osmaneli ilçesi yakınlarında da Göksu Çayını alarak kuzeye yönelir.

Karasu
Bozüyük’ten doğar. Bilecik merkez ilçe sınırları içine Karasu Boğazından girer. Bu noktadan sonra Vezirhan’da Sakarya Irmağına kavuşur.

Bitki Örtüsü
Yağış yönünden yeterli miktara sahip olan Bilecik , yüzölçümünün %47’sinin ormanlık alan olması itibari ile orman zenginliği bakımından Türkiye’nin şanslı yörelerinden biridir.Bilecik orman zenginliği av hayvanları bakımından da zenginleşmesini sağlamıştır. Bin metreye kadar yükseklerde orman örtüsü genellikle meşe, otsu bitkiler ve makilerden oluşmaktadır. 1500 metre sınırına kadar da karaçam, kayın, kızılçam, kestane türündeki yüksek boylu ağaçlar sıralanır. 1500 metreden daha yükseklerde ise köknar cinsinden ağaçlar vardır.

İklim
Bilecik İlinde yıllık yağış toplamı 450 kg/m² dolayındadır. Yağış en çok ocak ve mayıs aylarında düşmektedir.

Diğer klimatik veriler şöyle:
   
Yıllık sıcaklık ortalaması: 12,3 °C
En soğuk ay: Ocak (2,5 °C)
    
En sıcak ay: Temmuz (21,7 °C)
Yıllık ortalama nispi nem: % 66

Bilecik düzeyinde tespit edilen en yüksek sıcaklık 1945 ağustosunda 40.6 °C, en düşük sıcaklık ise 1950 Ocak ayında -16 °C olarak tespit edilmiştir.